ABDde 5 Kasımda yapılacak başkanlık yarışında Demokrat Kamala Harris ile Cumhuriyetçi Donald Trump kafa kafaya bitiş çizgisine giderken, seçimlerin kaderini kritik eyaletler olarak nitelendirilen Arizona, Nevada, Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, Kuzey Carolina ve Georgiadaki sonuçlar belirleyecek.
Amerikan halkı 60ıncı başkanlık seçimi için 5 Kasımda sandık başına gitmeye hazırlanırken, Demokrat Harris ile Cumhuriyetçi Trump arasındaki kıyasıya rekabette gözler, salıncak eyaletler ya da kritik eyaletler olarak adlandırılan 7 eyalette olacak.
Bazı seçimlerde Demokrat, bazılarında ise Cumhuriyetçi adaylara oy vermesi dolayısıyla seçimlerin kaderini etkileyen eyaletler şeklinde kodlanan söz konusu eyaletlerdeki sonuçlar, 5 Kasımda kimin yarıştan galip çıkacağını büyük ölçüde belirleyecek.
Bu seçimlerde gözlerin çevrileceği Arizona, Nevada, Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, Kuzey Carolina ve Georgia eyaletlerindeki seçmenlerin Harrisi mi Trumpı mı tercih edeceği, ABDnin yeni başkanının kim olacağını gösterecek.
KRİTİK EYALETLER NEDEN ÖNEMLİ?
ABDde bazı eyaletlerin seçimlerin kaderini belirliyor olmasında, Seçiciler Kurulu (Electoral College) denen seçim sisteminin büyük etkisi var.
Söz konusu sisteme göre Amerikalı seçmenler, başkan adayını doğrudan değil, oy verdikleri delegeler yoluyla seçiyor. Bu da toplam 538 delegenin yarısından bir fazlasını, yani 270 delegeyi kazanan adayın başkanlık seçimlerini kazanması anlamına geliyor.
Dolayısıyla başkanlık yarışında en çok oyu alan aday değil, en fazla delegeye ulaşan aday yarışı önde bitirmiş oluyor.
Aynı sisteme göre bir eyalette rakibinden 1 oy dahi fazla alan başkan adayı, o eyaletteki tüm delegeleri kazanıyor (winner-take-all).
Bu sistemde eyaletlerin nüfus ağırlığına göre dağıtılmış delegeler bulunuyor ve seçmenler hangi adaya oy vermek istiyorlarsa onu temsilen aslında bu delegelere oylarını vermiş oluyor.
ABD seçim sistemine göre, örneğin, Californianın 54 delegesi bulunurken, Texasın 40, Floridanın 30 ve New Yorkun 28 delegesi bulunuyor ancak delege sayısı fazla olan bu eyaletlerin parti eğilimleri uzun yıllardır pek değişmediği için toplamda sonuca etkileri büyük olmuyor.
Örneğin California ve New York uzun yıllardır Demokrat, Texas ve Florida ise uzun zamandır Cumhuriyetçi eğilimiyle biliniyor.
Öte yandan her seçimde farklı bir adaya oy verme potansiyeline sahip seçmen kitlesi bulunan Pennsylvania, Georgia, Wisconsin ve Michigan gibi eyaletler ise sonuca doğrudan etki ediyor.
KRİTİK EYALETLERDE DELEGE DURUMU
2020 yılında yapılan son nüfus sayımına göre güncellenen delege sayılarına göre Arizonanın 11, Nevadanın 6, Wisconsinın 10, Michiganın 15, Pennsylvanianın 19, Kuzey Carolinanın 16 ve Georgianın ise 16 delegesi bulunuyor.
Bu hesaba göre örneğin, Pennsylvania, Kuzey Carolina ve Michiganı kazanan bir aday sadece bu eyaletlerden 50 delegeyi hanesine yazdırırken, bu eyaletlerden 4ünü kaybeden bir adayın ise seçimleri kazanma olasılığı düşüyor.
Örneğin 2016 yılındaki başkanlık seçimlerinde Trump, rakibi Hillary Clintondan toplamda daha az oy almasına karşın, kritik eyaletlerdeki başarılı performansıyla 304 delegeye ulaşarak seçimleri kazanmıştı.
HARRİS-TRUMP REKABETİNDE KRİTİK EYALETLER
ABD Başkanı Joe Bidenın 21 Temmuzda yarıştan çekildiğini ve yerine Harrisi aday gösterdiğini açıkladığı gün, hem ülke geneli anketlerde hem de kritik eyaletlerde Trump, Bidenın önünde gözüküyordu.
Söz konusu tarihte Biden, kritik eyaletlerdeki anketlerde yüzde 42,3 düzeyinde desteğe sahipken, rakibi Trump ise yüzde 46,7lik oy oranına ulaşmıştı.
Bidenın yarıştan çekilmesi ve kendisinin aday olmasıyla birlikte hızlı şekilde Trumpla arayı kapatan Harris, bugün itibariyle kritik eyaletlerde yapılan anketlerde yüzde 47,3lük oy oranıyla Trumpla neredeyse aynı oy oranına sahip.
ABDde seçim anketlerini yayınlayan Real Clear Politics (RCP) adlı haber platformunun verilerine göre Trump, 7 kritik eyaletin 5inde yüzde 1in altında bir puan farkıyla Harrisin önünde gözüküyor.
22-27 Ağustos tarihleri arasında yapılan 14 ülke geneli anketin ortalamasına göre Harris yüzde 48,4, Trump ise yüzde 46,9 oy oranına sahip gözüküyor.
Kritik eyaletlere tek tek bakıldığında ise Arizonada Trump yüzde 47,3, Harris yüzde 46,8; Nevadada Trump 47,4, Harris yüzde 46; Wisconsinde Trump yüzde 47,6, Harris yüzde 48,6; Michiganda Trump yüzde 46,5, Harris yüzde 48,5; Pennsylvaniada Trump yüzde 47,7, Harris yüzde 47,5; Kuzey Carolinada Trump 47,2, Harris yüzde 46,3 ve Georgiada Trump 48,1, Harris ise yüzde 47,1 oy oranıyla yarışı götürüyor.
Söz konusu 7 salıncak eyaletteki güncel anket ortalamalarına bakıldığında ise Trumpın 47,4, Harrisin ise yüzde 47,3 düzeyinde desteğe sahip olduğu gözüküyor.
Biden-Trump eşleşmesinde tüm bu eyaletlerde Bidenın önünde bulunan Trump ile Harris arasındaki farkın neredeyse sıfıra inmesi, Demokrat seçmenle Cumhuriyetçi seçmen arasında kora kor bir başkanlık yarışı yaşanacağı anlamına geliyor.
2016-2020 BAŞKANLIK SEÇİM SONUÇLARI NE SÖYLÜYOR?
2024 başkanlık seçimlerinin kendine ait dinamikleri olsa da birçok uzman, 2016 ve 2020 seçim sonuçlarındaki değişimden yola çıkarak anlamlı bir değerlendirme yapmaya çalışıyor.
Buna göre 2020 seçimlerinin sonucuna en fazla etki eden eyaletlerden olan Pennsylvaniada 2016 yılında az farkla kazanan Trump, 2020 yılında Bidena net bir farkla kaybetti.
Seçim sonuçlarının mahkemeye taşındığı eyaletlerden Georgiada 2016 yılında kazanan Trump, 2020 yılındaki seçimlerde ise Bidena az farkla kaybetti.
Özellikle mavi yakalı işçi kesiminin güçlü olduğu Wisconsin ve Michiganda 2016 yılında kazanan Trumpın 2020deki seçimlerde Bidena kaybetmesi dikkat çekti.
Benzer şekilde Arizonada da 2016da kazanan Trump, 2020de Bidena kaybetti. Delege sayısı az olsa da demografik değişimi dolayısıyla dikkat çeken eyaletlerden Nevadada ise 2016da Hillary Clinton kazanırken, 2020 yılında da Biden rakibi Trumpı geçti.
2016 yılında kazandığı Kuzey Carolinayı 2020 yılında da kazanan Trump, bu eyaletteki Cumhuriyetçi-muhafazakar kimliğin güçlenmesine katkı yaptı.
Esasen bu veriler, özellikle Pennsylvania, Georgia, Wisconsin, Michigan ve Kuzey Carolina gibi demografik seçmen dengesi birbirine yakın eyaletlerdeki siyasi dalgalanmaları net bir şekilde anlatıyor.
EKONOMİ, KÜRTAJ TARTIŞMALARI, SINIR GÜVENLİĞİ VE GAZZE KRİZİ...
Ülke genelindeki tüm anketler, enflasyon ve ekonomik sorunlar, kürtaj ile ilgili tartışmalar ve sınır güvenliği konularının seçmenlerin zihnindeki ana başlıklar olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte ABDnin Gazze politikası da kayda değer bir başlık olarak görülüyor.
Amerikalı Müslümanların ve Arapların en yoğun olduğu Michigan eyaleti, 15 delegesi ile önemli bir eyalet olarak dikkat çekerken, Bidenın Gazze politikasına yönelik sert eleştiriler, bağımsız (uncommitted) yüzbinlerce seçmenin ortaya çıkmasına neden oldu.
Bu seçmenler, İsraile koşulsuz desteğini eleştirdikleri Bidena oy vermeyebileceklerini dile getirirken, alternatif olarak Trumpı da hiçbir şekilde görmüyorlar.
Bu sebeple ya 3. bir yol bulmak ya da İsrail politikasının değişmesi durumunda Harrise oy vermek üzerine kurulu bir yaklaşım benimseyen bağımsız seçmenler, özellikle Harrisin Gazze konusunda ne yapacağını yakından takip ediyor.
Diğer yandan 2000 yılından bu yana yapılan tüm seçimlerde, 2016 hariç, çok ufak farklarla Demokratların kazandığı bir diğer kritik eyalet Wisconsinde Trump 8 yıl önce beklenmeyen bir başarı kazandı. Mavi yakalı işçilerin yoğun olduğu eyaletteki en önemli başlık ekonomi.
2020de Demokratların Biden eliyle yeniden kazandığı eyaletteki tüm göstergeler, Trump ile Harris arasında Demokratlar lehine yüzde 1den küçük az bir marjın olduğunu gösteriyor.
Ekonomi ve kürtajla ilgili tartışmaların yoğun olduğu bir diğer eyalet Pennsylvaniada da son iki seçimdir (2016da Trump, 2020de Biden) kazanan aday yüzde 1den düşük bir farkla başarı elde etti.
Eyaletin seçim dinamiklerini yakından takip eden uzmanlar, Demokrat seçmen sayısıyla Cumhuriyetçi seçmen sayısının birbirine bu kadar yakın olduğu az eyalet olduğunu ve bunun demografik açıdan seçim tahminini zorlaştırdığını belirtiyor.
Özellikle 2020 seçim sonuçlarına etkisiyle tartışma yaratan ve sonuçlar mahkemeye taşınan Georgia da 2024 seçimlerinin anahtar eyaletlerinden biri olarak öne çıkıyor.
Son dönemde Cumhuriyetçi eğilimin arttığı kaydedilen eyalette 2016 yılında rahat kazanan Trump, 2020de Bidena sadece yüzde 0,3 farkla kaybetmiş ve büyük tartışmalar yaşanmıştı.
