ABD Anayasa Mahkemesi: Herkes eşit, bazıları daha eşit

Virginia eyaletinin başkenti Richmonddaki federal temyiz mahkemesi, sık sık ülkenin en iyileri arasında gösterilen kamu lisesi Thomas Jefferson Bilim ve Teknoloji Lisesinin yenilenmiş öğrenci kabul uygulamasının anayasayla tutarlı olduğunu onaylamıştı.

Matematik, bilim ve teknoloji eğitimine odaklanan TJ lakaplı son derece seçici Thomas Jefferson, sürekli olarak ABDnin en iyi devlet liselerinden biri olarak değerlendiriliyor.

Muhafazakar Pasifik Hukuk Vakfı tarafından temsil edilen ve velileri, öğrencileri ve okul personelini içeren davacılar, 2021 yılında, lisenin bağlı olduğu Virginia eyaletinde başkent Washingtona komşu Fairfax İlçe Eğitim Müdürlüğüne dava açmıştı.

Davacılar, Eğitim Müdürlüğünü, Thomas Jefferson Lisesi için görünüşte ırk ayrımı gözetmeyen bir öğrenci kabul politikası benimsemekle, ancak okuldaki Asya kökenli Amerikalı öğrenci sayısını azaltmayı amaçlamakla suçlamıştı. Fairfax İlçe Eğitim Müdürlüğü bu iddiayı reddetmişti.

ABD Anayasa Mahkemesinin muhafazakar yargıçlarından Samuel Alito ve Clarence Thomas, velilerin itirazını reddeden karara muhalefet etti. Alito, temyiz mahkemesinin esasen kasıtlı ırk ayrımcılığının çok şiddetli olmadığı sürece anayasaya uygun olduğuna karar verdiğini yazdı.

Anayasa Mahkemesi bu davayı, Haziran ayında aldığı bir kararla kolej ve üniversitelere başvuru yapanların ırkını dikkate alan kabul politikalarını iptal etmesinin ardından ele aldı.

Mahkemenin 2023 yılında üniversiteye kabulde pozitif ayrımcılığa ilişkin verdiği karar, Harvard Üniversitesi ve Kuzey Carolina Üniversitesi tarafından uygulanan ve öğrenci kabul değerlendirmelerinde ırkı birçok faktörden biri olarak dikkate alan programları iptal ederek onlarca yıllık emsalleri altüst etmişti.

Fairfax İlçe Eğitim Müdürlüğü, 2020 yılında kabul sürecini elden geçirerek, Thomas Jefferson Bilim ve Teknoloji Lisesine girişi için gereken standart test uygulamasını kaldırmıştı. Yeni politika, ekonomik olarak dezavantajlı olan veya hala İngilizce öğrenen adaylar lehine işliyor, ancak ırkı dikkate almıyor.

Bu uygulama kapsamında kabul edilen ilk lise birinci sınıf öğrencilerinde siyah öğrencilerin oranı yüzde 1den yüzde 7ye, Latin kökenli öğrencilerin oranı ise yüzde 3ten yüzde 11e yükselmişti. Her iki grup da on yıllardır okulun öğrenci bünyesinde büyük ölçüde yetersiz temsil ediliyordu. Uzakdoğu kökenlilerin temsil oranı ise yüzde 73ten yüzde 54e düştü.

2022 yılında federal bir yargıç, okul yönetim kurulunun öğrenci kabulünü elden geçirirken kabul edilemez bir ırksal dengeleme yaptığına karar vermişti.

Politikaya itiraz eden veliler, okula kabul için tek kriterin akademik yeterlilik olması durumunda kabul alabilecek Asya kökenlilere karşı ayrımcılık yapıldığını, siyah ve Latin kökenlilerin temsilini arttırma çabalarının zorunlu olarak Asya kökenli Amerikalıların zararına olduğunu savunuyor