Avrupa Birliği (AB) liderlerinin Brükselde şahsen katılacakları zirve toplantısı bugün öğleden sonra başlayacak ve Cuma günü de sona erecek.
Zirvenin ilk günkü programında yer alan dış ilişkiler başlığının en önemli gündem maddesini ise Doğu Akdenizdeki gelişmeler ve Türkiye ile ilişkiler teşkil ediyor.
Türkiye ile ilgili tartışmaların uzun ve sert geçmesi, sonuçların ise perşembe gecesi geç saatlerde ya da cuma sabahı erken saatlerde duyurulması bekleniyor.
GÜMRÜK BİRLİĞİ ANTLAŞMASINDA TÜRKİYENİN TALEPLERİ ÖTELENİYOR
AB Konseyi, 1 Ekimde yaptığı toplantıda Türkiyeye Doğu Akdenizde tek taraflı adımlar atmaması, sondaj faaliyetlerini tartışmalı sularda yapmaması şartıyla pozitif ajanda tavsiye etmiş, Gümrük Birliği Anlaşmasının güncellenmesi, vize serbestisi, göç anlaşmasının yenilenmesi ve uluslararası Doğu Akdeniz konferansı düzenlenmesi gibi konularda adımlar atılabileceği mesajını vermişti.
Ancak aynı toplantıda Türkiyenin tavrını değiştirmemesi durumunda ABnin yaptırım uygulamak durumunda kalacağı kayda geçirilmişti.
Türkiye ise ABnin pozitif ajanda olarak tanımladığı kararları yeterli bulmadığını kaydetmiş, Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyetinin provokatif eylemlerini sebep göstererek Oruç Reis araştırma gemisini 12 Ekimde yeniden Doğu Akdenizde Türkiye ile Yunanistan arasındaki tartışmalı bölgeye göndermişti.
HENÜZ BİR MUTABAKAT YOK
AB ülkelerinin büyük çoğunluğunun, son iki aydaki eylemleri sebebiyle Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hükûmetine bir cevap verilmesi gerektiğinde uzlaştığı, ancak alınacak tedbirlerin sertliği ve zamanlaması konusunda bir mutabakatın olmadığı kaydediliyor.
Türkiyenin Doğu Akdenizde araştırmalara geri dönmesi, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi kararlarına rağmen Kıbrısta kapalı Maraşın açılmasına dönük adımlar atması ve başta Fransa ile Almanya olmak son dönemde bazı Avrupa ülkelerine karşı kullanılan sert ve orantısız söylemler AB yetkililerinin eleştirilerine yol açıyor.
TÜRKİYE İÇİN DENGELİ BİR KARAR BEKLENİYOR
AB üyeleri Yunanistan, Kıbrıs Cumhuriyeti, Fransa ve Avusturyanın başını çektiği bir grup, sert yaptırımlar uygulanmasını, bu adım atılmazsa AKP hükûmetinin mevcut politikasını uygulamaya devam edeceğini savunuyor.
Başını AB dönem başkanı Almanyanın çektiği ve İtalya ile İspanya gibi önemli ülkelerin de yer aldığı diğer grup ise Türkiye ile angajman politikasının devam ettirilmesi için alınması gereken yaptırım kararının dengeli olmasında ısrar ediyor.
Bu kapsamda, Türkiye ekonomisine zarar verecek şekilde Gümrük Birliğinin engellenmesi ya da Yunanistanın ısrar ettiği silah ambargosu getirilmesi tarzında kararlar çıkmasına ihtimal verilmiyor.
ABnin 2019da Türkiye aleyhine aldığı yaptırım kararları, katılım öncesi fonlarda kesintiye gidilmesi ve sondaj faaliyetlerini yürüten Türkiye Petrolleri Arama Ortaklığının iki yetkilisine yaptırım uygulanması sonucunu getirmişti.
Brükselden gelen haberler, Perşembe günü alınması beklenen kararların bunların ötesine geçeceğine ve daha fazla şirket ile yetkilinin hedef alınacağına işaret ediyor.
SERT YAPTIRIMLAR İÇİN AÇIK KAPI BIRAKILACAK
AB çevrelerinde yapılan değerlendirmeler, son dönemde AKP lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanın sert tabirlerle eleştirip Fransanın başına bela olarak tanımladığı Cumhurbaşkanı Emmanuel Macronun Brükselden Parise eli boş dönmeyi kabul etmeyeceğine, dolayısıyla sonuç bildirgesinde Fransanın da kabul edebileceği unsurların yer alacağı görüşüne dikkati çekiyor.
Dolayısıyla AB sonuç bildirgesinde Türkiyenin Doğu Akdenizdeki adımlarını devam ettirmesi durumunda muhtemel yaptırımlarla ilgili açık maddelerin de yer alması, Türkiyenin pozisyonunda bir değişim olmaması durumunda bir sonraki zirvede uygulanabileceği uyarısında bulunulması tahmin ediliyor.
Ancak bu yaptırımların otomatik şekilde devreye girmesinin söz konusu olmayacağı, her zirvede tartışılarak oybirliğiyle uygulama pratiğinin devam edeceği kaydediliyor.
ABDEN TÜRKİYEYE BU SON UYARI MESAJI
Brükselde yapılan değerlendirmelerde, AB Konseyi, Türkiyeye güçlü bir mesaj verecek. Bu son bir uyarı olarak tanımlanabilir. Sonuç bildirgesi Türkiye ile birlikte çalışma ve diyalogu sürdürme çağrısını da tekrarlayacak, ancak ekim ayında önerilen pozitif ajandaya şu aşamada dönülmesi mümkün görünmüyor. görüşü öne çıkıyor.
Sonuç bildirgesinde yer alması beklenen daha sert yaptırımların devreye girmemesi için ABnin Türkiyeden iki temel beklentisi bulunduğu değerlendirmeleri yapılıyor.
Bunlardan ilki Doğu Akdenizde gerilimden uzak durulması için itidal dönemine girilmesi ve tartışmalı sular ya da Kıbrıs Cumhuriyeti açıklarındaki çalışmalara ara verilmesi.
İkinci beklenti ise Yunanistan ile daha önce üzerinde uzlaşılan istikşafi görüşmelerin başlatılması.
Türkiye ve Yunanistan, ekim ayı başında yeniden masaya dönme konusunda uzlaşmışlar ancak Oruç Reisin bölgeye gönderilmesi süreci sekteye uğratmıştı.
TÜRKİYE, ORUÇ REİSİ YENİDEN GÖNDERMEZSE MÜZAKERELER BAŞLAYABİLİR
Türkiye, Yunanistan ile ön şartsız diyaloğa açık olduğunu dile getirmiş ancak Yunanistan, Oruç Reis bölgedeyken müzakere etmeyeceğini kaydetmişti.
Türkiyenin 29 Kasımda geri çektiği Oruç Reisi ya da başka araştırma gemisini yeniden göndermemesi koşuluyla Yunanistanın istikşafi görüşmelerin 2021 başlarında başlatılmasına yeşil ışık yakabileceği belirtiliyor. Ancak bu konuda henüz Atinadan verilmiş resmi bir mesaj bulunmuyor.
ABnin Türkiyeye sert yaptırımları ötelemesinin en önemli sebeplerinden biri de Amerika Birleşik Devletlerinin (ABD) 46ncı başkanı seçilen Joe Bidenın 20 Ocak 2021de görevi resmen devralmasının akabinde Washington yönetimi ile koordinasyon içinde olmak istemesi.
BIDEN YÖNETİMİ, AB VE NATO İLE İLİŞKİLERİ YENİDEN İNŞÂ EDECEK
AB çevrelerinde yapılan değerlendirmelerde, ABDde yeni bir yönetimin iş başına geleceğine, bu yönetimin özellikle AB ve NATO ile ilişkilere özel önem vereceğine dikkat çekiliyor.
BBC Türkçenin haberine göre, Türkiyenin de yeni yönetimle daha kurumsal çerçevede bir ilişki kuracağına, bunun da genel olarak Ankara-Brüksel ilişkilerine olumlu etki edeceği değerlendiriliyor.
Ancak Biden yönetiminin göreve gelir gelmez masasında bulacağı S-400 krizini çözmesi gerekiyor.
Türkiye-ABD ilişkilerinde normalleşmenin 2021 ortalarına kadar sürebileceği, ABnin Türkiye ile alacağı pozisyonun da bu takvime göre belirlenebileceği de yapılan değerlendirmeler arasında.
