6 soruda Hamas nedir, İsrail ve Gazze Şeridi'nde neler oluyor?

BBC Türkçe, konuya aşina olmayanlar için çatışmalara konu olan yerler ve müdahil olan taraflar hakkında temel bilgileri derledi.

Hamas nedir?
Hamas, 1987 yılının Aralık ayında İsrail işgaline karşı çıkan ilk büyük ayaklanma dalgası Birinci İntifada sırasında, Müslüman Kardeşlerin Filistinli üyeleri tarafından kuruldu.

Hamas veya resmi adıyla İslami Direniş Hareketi, Gazze Şeridini kontrol ediyor. Bugün İsrail tarafından işgal edilen topraklarda İslami bir devlet kurmayı amaçlıyor.

Hamas, 2007de Filistin Ulusal Kurtuluş Hareketiyle (El Fetih) yaşanan askeri çatışmanın ardından Gazzenin kontrolünü ele geçirdi.

Bunun üzerinde İsrail, Mısır ile birlikte bu bölgeye havadan, karadan ve denizden abluka uygulamaya başladı.

Bu abluka halen sürüyor. Birleşmiş Milletler (BM) ve insani yardım kuruluşları, ablukanın Gazze halkının yaşam koşullarını giderek kötüleştirdiği uyarısı yapıyor.

Hamas, bugüne kadar İsraile doğrudan ya da dolaylı olarak binlerce roket saldırısı düzenledi. İsrail de defalarca Hamasa karşı hava saldırıları düzenledi.

Hamasın tamamı veya silahlı kanadı, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Avrupa Birliği (AB), İngiltere ve İsrailin terör örgütleri listesinde yer alıyor.

Hamasın en önemli destekçisi İran, örgüte maddi kaynak ve askeri eğitim sağlıyor.

Gazze Şeridi nedir?
Gazze Şeridi İsrail, Mısır ve Akdeniz arasında 41 km uzunluğunda ve 10 km genişliğindeki topraklara verilen isim. 2,3 milyon kişinin yaşadığı bölge, dünyada nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu bölgelerden biri.

Gazze hava sahasını ve kıyılarını kontrol eden İsrail, Gazzeye malların girişini sınırlıyor. Benzer şekilde Gazze sınırından kimin geçip kimin geçemeyeceğine Mısır da karar veriyor.

Birleşmiş Milletlere göre Gazzedeki nüfusun yaklaşık yüzde 80i uluslararası yardımlara muhtaç. Burada yaklaşık bir milyon insanın her gün gıda yardımına ihtiyacı var.


Filistin nedir, son olaylarla bağlantısı ne?
Batı Şeria ve Gazze Filistin toprakları olarak biliniyor. Bunlara ek olarak tarihte Filistin olarak anılan devlet Doğru Kudüs ve İsraili de kapsıyordu.
İncilde Yahudi krallıklarının toprakları olarak tasvir edilen bu yerleri Yahudiler vadedilmiş topraklar olarak görüyor.

İsrail devleti 1948te kuruldu ancak İsraili resmen tanımayanlar, bu bölgeyi halen Filistin olarak adlandırıyor.

Filistinliler de Batı Şeria, Gazze ve Doğu Kudüsü kapsayan bölgeye Filistin diyor.

Son saldırılar ne kadar ciddi?
BBCnin Orta Doğu konusunda deneyimli editörü Jeremy Bowen, Hamasın Gazzeden gerçekleştirdiği operasyonun, bir neslin gördüğü en iddialı operasyon olduğunu söylüyor.

Aynı zamanda bu, İsrailin karşılaştığı en ciddi sınır ötesi operasyon.

Hamas militanlarının Gazzeyi İsrailden ayıran dikenli telleri birçok noktadan geçtiği operasyon, Orta Doğuda büyük bir savaşla anılan bir günün 50inci yıldönümünden bir gün sonra yapıldı.

1973 yılında Mısır ve Suriye liderliğindeki Arap devletleri İsraile karşı Arap–İsrail Savaşını başlattı. Savaş Yom Kippur Savaşı olarak da anılıyor.

İsrail istihbaratının hatası var mı?
BBC Güvenlik Muhabiri Frank Gardnera göre bu sorunun yanıtı Evet. İsrail iç istihbaratı Şin Bet, dış istihbarat teşkilatı Mossad ve İsrail Savunma Kuvvetlerinin ortak çabaları göz önüne alındığında, kimsenin bunun olacağını fark edememesinin veya uyarılmalarına rağmen harekete geçmemeleri ihtimalinin şaşırtıcı olacağını belirtiyor.

İsrail, Filistinli militan grupların yanı sıra Lübnan, Suriye ve diğer ülkelerdeki muhbirleri ve ajanlarıyla Orta Doğunun tartışmasız en iyi finanse edilen ve en kapsamlı istihbarat ağına sahip ülkesi.

Gazze ile İsrail arasındaki sınır hattı boyunca kameraları, yer hareketini izleyen sensörleri ve düzenli ordu devriyeleri var.

Dikenli tellerle kaplı sınırın, tam olarak bu saldırıdaki gibi bir sızmayı önleyebilecek bir akıllı bariyer olduğu varsayılıyor. Ancak Hamas militanları bu sınırı buldozerlerle, tellerde delikler açarak, deniz yoluyla veya paraşütlerle aşarak İsraile girdiler.

Bundan sonra ne olabilir?
Hamasın silahlı kanadı El-Kassam Tugayları Komutanı Muhammed Deyf Filistinlileri ve diğer Arapları İsrail işgalini silip süpürmek için operasyona katılmaya çağırdı.

BBC Kudüs muhabiri Yolande Knell, işgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüsteki ve bölgenin diğer yerlerindeki Filistinlilerin bu çağrıya yanıt verip vermeyeceklerinin belirleyici olacağını söylüyor.

İsrail şüphesiz birden fazla cephede açılabilecek bir savaş potansiyelini görüyor. En kötü senaryo, savaşın güçlü Lübnanlı militan grup Hizbullahı da içine çekmesi. Hizbullah Pazar sabahı Lübnandan İsrailin kuzeyine bir dizi füze ve top mermisi attı. Saldırılar herhangi bir can kaybına yol açmadı.

İsrail ordusu büyük miktarda asker takviyesi yapılması emrini verdi. Gazzeye yönelik yoğun hava saldırılarının yanı sıra, buraya kara operasyonu planladığını da belirtti.