40 milyar km çapıyla Dünyadan üç milyon kat daha büyük olan dev kara deliği bilim insanları canavar olarak tanımladı.
Dünyadan 500 bin katrilyon (500 kentilyon) km uzaktaki kara deliğin fotoğrafını çekmek için dünyanın farklı bölgelerinde yer alan 13 teleskop kullanıldı.
Fotoğrafla ilgili ayrıntılar bugün The Astrophysical Journal Letters adlı dergide yayımlandı.
Dev kara deliğin fotoğrafını çekme önerisini Hollandadaki Radboud Üniversitesinden Profesör Heino Falcke getirmişti.
M87 galaksisi
BBCye yaptığı açıklamada Fackle, bu kara deliğin Virgo galaksisindeki M87 adlı galakside bulunduğunu söyledi.
Fackle, kara deliği, evrendeki kara deliklerin ağır sıklet şampiyonu denebilecek bir canavar olarak niteledi.
Bu gördüğümüz şey güneş sistemimizden daha büyük. Güneşin 6,5 milyar katı bir kütleye sahip. Mevcut en büyük kara delik olduğunu düşünüyoruz.
Fotoğrafta, yoğun bir parlaklığa sahip ateş çemberinin çevrelediği tam yuvarlak bir kara delik görülüyor. Bu parlaklığa, kızgın gazların deliğe düşmesi neden oluyor.
Ortaya çıkan ışık, galaksideki milyarlarca yıldızın yaydığı toplam ışıktan daha fazla olduğu için Dünyadan da görülebiliyor.
Işık, çember şeklinde görülen noktadan kara deliğe giriyor. Kara deliklerin çekim gücü öylesine fazla ki ışığı bile çekip yutuyor. İşte burası tüm fizik kurallarının devreden çıktığı nokta olarak görülüyor.
Londradaki UCL üniversitesinden Dr. Ziri Younsi, fotoğrafın teorik fizikçilerin ve Hollywood yönetmenlerinin tasavvur ettiğine benzediğini söylüyor.
Kendisi de fotoğraf çekimi projesinde yer alan Younsi, Göreceli olarak basit nesneler olmalarına rağmen kara delikler uzay ve zamanın özüne, dolayısıyla varoluşumuza ilişkin en karmaşık sorunları gündeme getiriyor diyor.
Gördüğümüz imge teorik hesaplamalarla elde ettiğimize çok benziyor. Şimdiye dek Einstein bir kez daha haklı çıktı.
Ancak araştırmacılar ilk gerçek fotoğrafla bu esrarengiz nesneler hakkında daha fazla bilgi edinebilecek.
Parlak çemberin nasıl oluştuğunu kimse bilmiyor. Ama en çok merak edilen konu, kara deliğe giren nesnelere ne olduğu.
Profesör Falcke 1993te doktorasını yaparken böyle bir proje fikri geliştirmiş. O zaman kimse böyle bir şeyin mümkün olacağını düşünmüyormuş.
Ancak Falcke, kara delik etrafında belli bir radyoaktif emisyonu oluşacağını ve bunun Dünyadan teleskopla görülebileceğini tespit eden ilk kişi olmuş.
Elde edilen veriler internet üzerinden gönderilemeyecek büyüklükte olduğundan yüzlerce sabit sürücüde depolandı.
1973te okuduğu bir makalede ise dev çekim gücünden dolayı kara deliklerin normalde olduklarından 2,5 kat daha büyük görüneceklerine dair bir bilgiye rastlamış.
Daha önce bilinmeyen bu iki faktör, imkansız olarak görülen bir şeyin mümkün olmasını sağlamış. Bu konudaki önerilerini 20 yıl boyunca dile getiren Falcke, sonunda Avrupa Araştırma Konseyini bu projeyi finanse etmeye ikna edebilmiş. Daha sonra ise ABDden Ulusal Bilim Vakfı ile Doğu Asyadan bazı kuruluşlar 52 milyon dolarlık bu projeye destek sunmuşlar.
Profesör Falcke, dev kara delik fotoğrafının yayınlanmasıyla bu yatırımın doğruluğunun kanıtlandığını söylüyor.
Görev tamamlandı. Uzun bir süreç oldu, ama kendi gözlerimle görmek istediğim bir şeydi bu. Gerçek olup olmadığını öğrenmek istiyordum.
Kara deliğin fotoğrafını bir tek teleskopla çekmek mümkün değil. Bu nedenle bu alanda yapılan en büyük deney kapsamında, Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezinden Profesör Sheperd Doeleman yönetiminde, dünyanın farklı bölgelerindeki sekiz teleskop arasında bağlantı sağlayan bir proje geliştirildi.
Güney Kutbu teleskobu
Bu teleskoplar Hawai ve Meksikada yanardağlar üzerinde, Arizonada ve İspanyanın Sierra Nevada bölgesinde dağlar üzerinde, Şilideki Atakama Çölünde ve Antarktikada yer alıyordu. 200 kişiden oluşan bir ekip, teleskopları M87 galaksisi yönüne çevirip 10 gün boyunca merkezini gözledi.
Elde edilen veriler internet üzerinden gönderilemeyecek büyüklükteydi. Bu nedenle yüzlerce sabit sürücüde depolanıp Boston ve Bonndaki işlem merkezlerine aktarıldı. Profeösr Doeleman bunu olağanüstü bir bilimsel beceri olarak görüyor.
Bir kuşak öncesinde imkansız gördüğümüz bir şey başardık. Teknolojik gelişmeler, dünyanın en büyük radyo gözlemevleri arasındaki bağlantılar ve çığır açıcı algoritmalar sayesinde tüm bilgiler birleştirilerek kara deliklere tümüyle yeni bir pencere açıldı.
Aynı ekip, güneş sisteminin da içinde bulunduğu Samanyolu galaksisindeki süper kütleli kara deliği de gözlemliyor. Ancak ilginçtir ki bu iş, beş ışık yılı uzaktaki bir galaksinin fotoğrafını çekmekten daha zor. Zira bilinmeyen bir nedenden dolayı, Samanyolunun merkezindeki kara deliğin etrafındaki ateş çemberi daha küçük ve daha soluk.
Kaynak: BBC Türkçe
