En son YNK’nin kontrolüne giren bölge, bugün PKK’nin üslendiği Zînê Wertê’ye Türkiye güç yığıyor.
Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), geçtiğimiz günlerde Kürdistan Yurtseverler Birliği (YNK) kontrolündeki Zînê Wertê bölgesine askeri güçlerini kaydırdı. Bu gelişmeyle paralel Maxmur Kampı’nın çevresi, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından bombalandı ve yansıyan bilgilere göre, bölgede hayvanlarını otlatan üç kadın hayatını kaybetti.
Konuya ilişkin Al Monitorde bir yazı kaleme alan Orta Doğu uzmanı Fehim Taştekin, Kürtler için lanet geri mi dönüyor? diye soruyor ve şöyle devam ediyor:
Brakuji Kürtlerin lanetidir. Kardeş kavgası yani Kürt’ün Kürt’le savaşı. Türkiye’deki savaşını Güney Kürdistan’ın kuzeyindeki dağ silsilelerinden sürdüren Kürdistan İşçi Partisi (PKK) ile bugünkü Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ni (KBY) paylaşan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) arasında 1990’ların sonuna kadar yaşanan çapraz savaşlar Kürtlerin kara tarihi olarak anılıyor. Bu lanet tekrarlanmasın diye KDP lideri Mesud Barzani “Bir daha Brakuji’ye izin vermeyeceğim” diye yemin etmişti. Son haftalarda Kürtler tekrar karşı karşıya gelirken herkes bu yemini hatırlatma gereği duyuyor.
Türk ordusu PKK’ye yönelik Pençe Harekâtı’yla sahada baskıyı artırırken, Zine Wertê’de yaşanan gelişmeler Türkiye’nin işini kolaylaştıracak şekilde Kürt partileri karşı karşıya getirdi diyen Taştekin, KDP’nin bölgeye Peşmerge gücü yerleştirmesine tepki gösteren KYB, kendisine bağlı Peşmerge birliğini Zine Wertê’ye gönderip karşı pozisyon aldığını belirtiyor ve ekliyor:
İki partinin hamlesini de kendi harekât alanına müdahale sayan PKK ise taraflardan çekilmelerini isteyip müzakere için bölgeye üç kişilik heyet gönderdi. 72 saat içinde çekilme talebi karşılık bulmayan PKK, 8 Nisan’da bölgede kendi karargâhını kurdu. Türk ordusunun 15 Nisan’da karargâhı vurup üç PKK’liyi öldürmesi gerilime yeni bir boyut kazandırdı. PKK’li kaynakların iddiasına göre gerillaların konuşlandığı yerle ilgili KDP ile Türk ordusu arasında istihbarat alışverişi oldu.
Erbil’deki bağımsız bir kaynağın Al-Monitor’a “Türk ordusunun bu tür bir istihbarata ihtiyacı yok çünkü sürekli olarak insansız uçaklarla bölgeyi izliyor. PKK’nin kurduğu karargâhı tespit etmeleri zor değil” dediğini aktaran Taştekin, tarafların Zine Wertê’ye konuşlanma gerekçelerini ise şöyle özetliyor:
KDP İran’dan kaçak olarak bölgeye girenlerin Zine Wertê güzergâhını kullandığını ve koronavirüsün yayılmasını önlemek için bu adımı attığını söylüyor. Ayrıca bölgeye yerleştirilen birliğin, KDP değil Peşmerge Bakanlığı’na bağlı güç olduğunu vurguluyor.
KYB ise KDP’nin bu hamlesinin Zine Wertê’yi yeni sınır hattı hâline getirdiğini savunup eğer Peşmerge Bakanlığı’nın emriyle bir güç yerleştirilecekse bunun 7’nci Piyade Tugayı ya da 70’nci Birlik değil 6’ncı Piyade Tugayı olması gerektiğini düşünüyor. Karargâhı Ranya’da olan 6’ncı tugay KYB’nin kontrolünde.
İktidarı paylaşan iki partinin orta yolu bulmaları zor değil. KYB’nin müdahale etmesini istediği Kürdistan Yönetimi Başkanı Neçirvan Barzani de “İhtiyaç kalmayınca elbette çekileceklerdir” diyerek durumun geçici olduğuna işaret etti. Barzani ayrıca yasadışı olarak bölgede bulunan tarafın PKK olduğunu belirtti. KDP ve KYB yetkilileri de 22 Nisan’da bir araya gelip krizi görüştü.
Fakat PKK’nin itirazı ve üçüncü kol olarak bölgede karargâh kurma gerekçesi krizin rengini epey değiştiriyor. PKK’ye göre KDP, Türkiye ile koordineli hareket ediyor. KDP’nin Zine Wertê’ye yerleşmesi PKK’nin Kandil, Dola Şawle ve Dola Akoyan arasındaki güzergâhını tehlikeye sokuyor.
Hatta PKK’nin lider kadrosundan Mustafa Karasu, bölgeyi askeri, siyasi, toplumsal ve örgütsel olarak PKK’nin hakim olduğu bir yer olarak tanımlayarak “Zînî Wertê tamamen gerilla alanıdır. Ne KDP ne YNK (KYB) alanıdır” iddiasını dile getirdi. Karasu bunu “Türkiye’nin desteğiyle PKK’yi tasfiye hamlesi” olarak görüyor. “Türkiye Kandil’i işgal planına KDP’yi ortak etmek istiyor” diyen Karusu’ya göre yeni durum ileride KYB için de tehdit oluşturacak ve Türkiye’nin Süleymaniye’yi de baskı altında tutmasına imkân verecek.
PKK kanadının “koronavirüs ile mücadele” gerekçesini de gerçekçi bulmadığının altını çizen Taştekin, Karasunun bu konuda şunları söylediğini kaydediyor:
“Bu alan, İran’dan geliş yollarının 100 kilometre uzağındadır. İran’ın sınır noktalarına kuş uçuşu 40-50 kilometre. Ancak oralar da insanların geçmesinin mümkün olmadığı alanlardır. KDP’nin tuttuğu yer sivil araç geçişi için kullanılmaz. Üs kurmasının anlamı yoktur. Zaten 5-6 kilometre sonrasında KDP kontrol noktaları vardır.”
Erbil’den bir Kürt kaynak ise Zine Wertê’in önemini şöyle anlatıyor:
“Bu bölge hem askeri hem toplumsal olarak önemli. Zine Wertê yüksek bir yer ve Kandil’in karşısında. Kandil ile Karux bölgelerini birbirine bağlıyor. Kim orayı kontrol ederse manevra kabiliyetini genişletmiş olur. Yarın Türk ordusu ya da Türkiye’nin çıkarını gözeten yerel bir güç burada olursa Kandil’in bir tarafı önemini yitirir. Diğer tarafı zaten İran.”
Kürt kaynak, KYB açısından da durumu şöyle özetliyor:
“KDP buralara gelirse KYB toplumsal tabanını zamanla kaybeder. Askeri olarak da PKK’nin buralarda pozisyon alması, bölgenin Türkiye’nin hedefine girmesi anlamına geliyor. KYB bu operasyonların kendi kontrol alanlarına genişlemesinden korkuyor. KYB bunu 1996’da tecrübe etti. Ayrıca Pavel Talabani’nin KYB eşbaşkanı olmasından sonra KDP karşısında kaybettikleri siyasal zemini geri almaya çalışıyor. Aynı şekilde Mesrur Barzani de başbakan olarak ipleri ele almaya ve kendini ispat etmeye çalışıyor. Bu gerilim, her iki tarafa da kas gücünü gösterme imkânı veriyor. Krizin siyasi arka planında da bu var.”
