KaranlıktakiAydınlıkten Yusuf Derelinin haberine göre 3 yılın sonunda gelinen nokta; işsizlik arttı, enflasyon fırladı, yoksulluk kalıcı hale geldi, vatandaşlar gırtlağına kadar borca battı, Meclis bypass edildi, özgürlükler kısıtlandı. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle resmen ‘tek adam’ rejimi inşa edildi.
İşsiz sayısı 10 milyona dayandı. Enflasyon yüzde 35’i aşmış durumda. İstihdam edilenlerin sayısı 3 yılda 4,3 milyon kişi azaldı! Dolar üç yılda yüzde 89 değer kazandı. TL’nin değer kaybı yüzde 47! Merkez Bankası rezervleri 78,5 milyar dolardan, eksi 50 milyar dolara geriledi! Kişi başına milli gelir ise 8 bin 599 dolara düştü. Vatandaşların bankalara olan borcu sadece 3 yılda 377 milyar TL artarak, 951 Milyar liraya çıktı!
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 9 Temmuz’da Diyarbakır ziyaretinde yaptığı açıklamada Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle ilgili de açıklamalarda bulundu. Şöyle dedi: “Bu sistem ülkemiz için çok çok hayırlı, çok çok faydalı olmuştur. Karar mekanizmaları çok daha seri çalışıyor.”
Peki gerçekten öyle mi oldu? Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi işsizliği azaltıp, istihdamı artırdı mı? Kişi başına düşen milli gelir arttı mı? Fiyat istikrarı sağlanarak, TL’nin değer kaybı önlendi mi? Merkez Bankasının rezervleri ne durumda?
Erdoğan’ın konuşmasında yukarıdaki soruların hiç birinin cevabı yok. Erdoğan sadece, ‘sistemin çok hayırlı’ olduğunu söylüyor. ‘Tek adam’ rejiminin ülke için hayırlı olup olmadığını anlamak için bazı temel ekonomik göstergelere bakmak gerekiyor.
MECLİS FİİLEN BYPASS EDİLDİ
‘Türk Tipi Başkanlık’ sistemi Nisan 2017 referandumuyla kabul edildi. Sistem, 9 Temmuz 2018 tarihi itibariyle uygulamaya başlandı. Meclis resmen olmasa da ‘fiilen’ bypass’ edildi. AKP rejiminin lideri Tayyip Erdoğan, ‘tek adam’ oldu. Bugün Türkiye’de her şeyin tek sorumlusu Erdoğan. Ekonomiden sağlığa, eğitimden yargıya her şeye Erdoğan karar veriyor.
İSTİHDAM SAYILARI ÇAKILDI
Damat Berat Albayrak, ‘yeni sistemle’ birlikte Hazine’nin başına getirildi. 2019 yılı için 2,5 milyon yeni istihdam sözü verdi. Albayrak bu sözü verdiğinde istihdam edilenlerin sayısı 32 milyon 95 bin kişi, istihdam oranı ise yüzde 53 idi.
TÜİK’in açıkladığı Mayıs 2021 verilere göre istihdam edilenlerin sayısı 27 milyon 844 bin. İstihdam oranı ise yüzde 43,8!
DOLAR FIRLADI, TL ERİDİ
Yeni sisteme geçildiğinde dolar 4,60 seviyelerindeydi. Aynı yılın ağustos ayında 6,90’ı gördü. Damat Albayrak, şiveli konuşmasıyla dolar alanları hedef aldığı konuşmayı yaptığı 19 Mart 2019 tarihinde dolar 5,45 civarındaydı. Bugün bütün müdahalelere rağmen dolar 8,70 civarında. Dolar 3 yılda yüzde 89 değer kazanırken, TL yüzde 47 değer kaybetti!
Bu arada 2018 Temmuz döneminde politika faizi yüzde 17,75’ti. Bugün yüzde 19. Türkiye, hem faizi yükseltip hem doları artıran ülke olarak tarihe geçti!
İŞSİZLİK ZİRVEYE ÇIKTI
Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde işsizlik de tavan yaptı. TÜİK’in verilerine göre, Temmuz 2018’de işsiz sayısı 3 milyon 537 bindi. İşsizlik oranını ise yüzde 10,8 olarak açıklandı. Genç nüfusta işsizlik oranı yüzde 16,9 olarak kayıtlara geçti.
Peki bugün durum nedir?
İşsizlik oranı, TÜİK’in mayıs verilerine göre yüzde 13,2! TÜİK’in geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 27,2. Dar tanımlı işsiz sayısı TÜİK’e göre 4 milyon 237 bin. DİSK-AR’a göre geniş tanımlı işsiz sayısı 9,7 milyon. TÜİK’e göre bile 4 gençten biri işsiz. Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin çalışmasına göre ise gençlerde işsizlik oranı yüzde 40,5.
DÖVİZ REZERVLERİ ERİDİ!
Merkez Bankası rezervlerinin dibi sıyrıldı. Temmuz 2018’de 78,5 milyar dolar rezerv vardı. TCMB net uluslararası rezervleri geçtiğimiz yıl 26 Ocak’ta 34 milyar 247 milyon dolar olarak açıklandı. Bugün ise swap’lar çıkıldıktan sonra elde kalan net rezerv eksi (-)50 milyar dolar civarında… Rezervler doları baskılamak için eritildi.
ENFLASYON ZİRVEYE
Türkiye’nin işsizlikle birlikte en önemli sorunlarından biri de fiyat istikrarsızlığı; yani enflasyon. 2018 yılı Temmuz ayında TÜFE yüzde 15,85 olarak açıklanmıştı. ÜFE ise yüzde 25 olarak kayıtlara geçti. TÜİK’in tartışmalı rakamlarına göre Haziran 2021 itibariyle ise TÜFE yüzde 17,53. ÜFE ise yüzde 42,89’a fırladı ki bu önümüzdeki aylarda TÜFE’nin de yüzde 19’u aşacağı anlamına geliyor. EnaGrup’a göre ise son 10 aylık enflasyon bile yüzde 36’nın üzerinde. Dolayısıyla yıllık enflasyon oranı yüzde 40 civarında!
ASGARİ ÜCRET-ÇEYREK ALTIN!
Yeni sisteme geçildiğinde çeyrek altın fiyatı 307 TL’ydi. Bugün 830 TL. O gün asgari ücret net 1.603 TL’ydi. Bundan 3 yıl önce bir asgari ücretli maaşıyla tam 5,2 çeyrek altın alabiliyordu. Bugün asgari ücret 2.825 TL. Bugün bir işçi, bir maaşıyla ancak 3.4 çeyrek altın alabiliyor. Kısaca vatandaşın parası pul oldu!
