Video Asistan Hakem (VAR) teknolojisi dünya futboluna girdiği günden beri tartışmaları da beraberinde getirirken, yeni bir değişim rüzgarı da yaklaşıyor: Yarı Otomatik Ofsayt
Özellikle ofsayt kararlarında bolca tartışmaya neden olan VAR, kararları verirken Yapay Zeka’ya başvuruyor. Ancak bu durum ‘yarı otomatik’ hale gelebilir. Şu anda FIFA’nın futbol geliştirme şefi olan Arsene Wenger, hazırlanan değişimin önümüzdeki yıl Katar’da yapılacak Dünya Kupası’na kadar hazır olacağına dair umudu olduğunu söyledi.
Sözcünün ESPN’den aktardığı habere göre, henüz test aşamasındaki yeni sistem, Emmy Ödüllü İsveç merkezli firma ChyronHego tarafından optik izleme sistemi kullanarak geliştirilmeye çalışılıyor.
YENİ SİSTEMDE NELER GELİŞECEK?
Ofsaytlarda kullanılan sistem, bir oyuncunun pozisyonunun üç boyutlu modellerini anında oluşturmak için uzuv izleme ve otomatik top algılama için kullanılan Yapay Zeka tabanlı bir teknoloji.
Geliştirilen sistemde vuruş noktasının doğruluğunu artırmaya yönelik çözümler, kamera sistemlerinden sensör teknolojisini kullanarak izleme verilerini içerirken, bir oyuncunun iskeleti, oyuncunun vücudunun hangi kısmının en önde olduğunu belirlemek için düzenlenecek.
Doğru vuruş noktası ve top tespiti
Sensör teknolojisi ve video verilerini kullanarak takip etme
Oyuncunun krampon ucuna kadar hassas iskelet modelleme
NASIL ÇALIŞACAK?
VAR’a neredeyse anında bir oyuncunun ofsaytta olup olmadığı söylenecek. VAR, oyuncunun ofsayt pozisyonunda aktif olup olmadığını veya oyuna dahil olup olmadığını hızlı bir şekilde belirleyebilecek. Ofsayt onaylanırsa, yardımcı hakem bayrağını kaldırması için saatindeki kırmızı ışıkla üç veya beş saniye içinde bilgilendirilecek. Tek istisnası, VAR’ın bir oyuncunun oyuna müdahale edip etmediğini, örneğin kalecinin görüş alanında olup olmadığını değerlendirmesi gerekebilir. Bu, ofsayt kararının teyit edilmesinde kısa bir gecikmeye neden olabilir.
VAR OFSAYTI NEDEN DEĞİŞMELİ?
İlk olarak, tüm büyük liglerde kullanılan TV kameralarının kare hızından olayı, pas atan oyuncunun topa tam temas ettiği noktanın seçilmesi doğru şekilde belirlenemiyor. Bunun dışında başka sorunlar da mevcut. VAR, hem savunan hem de hücum eden taraftaki ofsayt noktasını manuel olarak seçiyor. Ve bu tutarsız kararlara neden oluyor. Aynı pozisyonu ikinci kez hesaplayan VAR, farklı bir karara varabiliyor.
2D ekranda 3D görüntülemeye sahip oyuncuların çizimi kesinlik taşımıyor. Taraftarlar genellikle 2D görüntü nedeniyle verilen kararı yanlış buluyor. Sadece Premier Lig, çizgi çizme sürecini yayıncılar aracılığı ile paylaştı ve bu daha fazla tartışmaya neden oldu. Ofsayt kararı vermek için geçen süre, bazı durumlarda 4 dakikayı buluyor ve bu tartışmaların daha da artmasını sağlıyor. Sonuç olarak hem ülkemizde hem de dünya futbolunda taraftarların sürece olan güveni sarsılıyor.
YARI OTOMATİK SİSTEM NEDEN DAHA İYİ?
Yardımcı hakemler bayrağı geç kaldırmayacak
Neredeyse anında karar verilecek
Ofsayt nedeniyle VAR kararlarındaki tüm gecikmeler ortadan kalkacak
Belki de en önemlisi, geciken ofsayt bayrağının sona ermesi olacak. Artık oyunun uzun bir süre devam ettiğini görmeyeceksiniz. Sadece top kaleye girdikten veya hücum hamlesi bittikten sonra bayrağın kaldırılması sorunu ortadan kalkacak. Bilindiği gibi, geçen sezon Galatasaray kalecisi Fernando Muslera’nın ayağının kırıldığı pozisyon ofsayttı ancak, yardımcı hakem atağın devam etmesine izin vermek zorunda olduğu için oyunu durdurmamış ve sonucunda talihsiz bir sakatlık yaşanmıştı. Bu gibi durumlar tamamen ortadan kalkacak.
IFAB teknik direktörü David Elleray, “Yarı otomatik ofsayt, ofsayt için geciken bayrağın kaldırılmasına yol açacak mı? Buna cevap, kesinlikle evet olacak. Taraftarların şu an nefret ettiği belirsizliği ortadan kaldıracak. Ofsayt mı, golü kutlayabilir miyiz, gol mü, tarzı ikilemler olmayacak” ifadelerini kullandı.
TARAFTARLAR GOLLERİ KUTLAYABİLİR Mİ?
Arsene Wenger, FIFA’nın Living Football TV kanalına verdiği röportajda, “Ortalama olarak beklememiz gereken süre yaklaşık 70 saniye. Bazen 1 dakika 20 saniye. Bazı durumlar çok karışık olunca daha da uzuyor. Bu çok önemli çünkü sıra dışı durumlar için bundan sonra birçok gol kutlamasının iptal edildiğini görüyoruz ve bu yüzden önemli bir adım olduğuna inanıyorum” dedi.
OLUMSUZ YANLARI OLACAK MI?
Teknolojinin ileri seviyeye gelmesi, kararların da daha keskin olmasını sağlayacak.
“Mevcut teknolojiyle bugün gördüğümüzden daha küçük olan tüm ofsaytları tespit edecek” diyen FIFA hakem komitesi başkanı Pierluigi Collina, “Bu yüzden daha doğru kararlar verilecek ve ironik bir şekilde, daha marjinal ofsaytlar tespit edilecek. Bu, futbolun ruhuyla ilgili bir mesele” şeklinde konuştu.
FIFA aynı zamanda ucu ucuna verilen kararların daha iyi görselleştirilmesini de araştırıyor ve ofsayt ancak sonuç grafikler kullanılarak net bir şekilde gösterildiği zaman uygulanabilir olacak.
YARI OTOMATİK OFSAYT NE ZAMAN HAZIR OLACAK?
Teknoloji, FIFA’nın Katar’daki 2022 Dünya Kupası’nda kullanılması için hazırlanıyor. 2019 ve 2921’deki Kulüpler Dünya Kupası etkinliklerinde başarılı çevrimdışı testler yapıldı, ancak geliştirme süreci koronavirüsü salgını nedeniyle sekteye uğradı.
Collina, “Geçenlerde Kulüpler Dünya Kupası sırasında iki maçta denedik. Çok başarılıydı, ancak hala oldukça erken bir aşamadayız. Ama sonuç açık: Bir karar için gereken süreyi önemli ölçüde azaltıyor” yorumunu yaptı.
Amaç, Kasım 2022’de başlayacak olan Dünya Kupası’nda kullanılmasını sağlamak, ancak FIFA zamanla yarışıyor. Yerel ligler de gelişmiş teknolojiyi kullanmak istiyor. 2022-23’ün başlangıcında uygulamaya koyma umutları, o sezon Şampiyonlar Ligi’nin son aşamalarında ve 2023-24’ten itibaren tam olarak devreye girmesi daha gerçekçi görünüyor.
