“Yeni Siyasi Partiler ve Türkiye’deki Siyaset Yelpazesinin Yeniden Şekillenmesi” başlığını taşıyan analizi kaleme alan araştırmacı Salim Çevik, Ali Babacanın iktidarı kaybetme korkusu sebebiyle Adalet ve Kalkınma Partisi(ne (AKP) “kerhen oy veren” seçmenin ikna edilmesinde kilit rol üstlenebileceğini söyledi.
Çevik, Babacan’ın AKP’nin Kürt seçmenleri arasında da popülaritesinin yüksek olduğuna dikkati çekti.
Muhtemel bir Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)-DEVA ittifakı ile Türkiye’de toplumsal barışa dönük ilk adımın atılabileceğini belirten Çevik, “Babacan, Türkiye’de AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan sonrası döneme geçişte uzlaştırıcı bir figür olabilir.” diye konuştu.
ERDOĞAN, TÜRKİYEYİ BAAS REJİMİNE DÖNÜŞTÜREBİLİR Mİ?
Erdoğan’ın seçimleri kaybetse bile gitmek istemeyeceği endişesi için de Çevik, “Erdoğan’ın Türkiye’yi, Baas rejimine dönüştürecek gücü yok” dedi.
SWP bünyesindeki Uygulamalı Türkiye Araştırmaları Merkezi (CATS) uzmanlarından olan Salim Çevik, DW Türkçenin sorularını cevaplandırdı:
Analizinizde, Ali Babacan liderliğindeki DEVA Partisi ile Ahmet Davutoğlu liderliğindeki Gelecek Partisi’ninTürkiye siyaset sahnesindeki dengeleri altüst edebileceğini söylüyorsunuz. Bu iki parti, Erdoğan’ın iktidarı kaybetmesine yol açabilir mi?
Muhalefet son belediye seçimlerinde çok yıldız isimler çıkardı. Buna rağmen AKP ve Milliyetçi Hareket Partisinin tesis ettiği Cumhur İttifakı’ndan oy almakta çok zorlanıyorlar. Yeni kurulan iki partinin en önemli özelliği, Cumhur İttifakı’ndan oy alabilecek olmaları.
Az da olsa alacakları oylarla, adeta ikiye bölünmüş olan Türkiye’deki siyasi dengeleri, Erdoğan aleyhine değiştirme potansiyelleri var.
AKP içinde giderek artan görüş ayrılıkları, Babacan ve Davutoğlu liderliğinde iki yeni partinin kurulmasını beraberinde getirdi. AKP’nin bugün geldiği noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
AKP, “siyasette lider sultasını yıkacağız” vaadiyle ortaya çıkmış bir kadro partisiydi. Günümüzde ise bir şahıs, bir aile partisi. Partide tek figür var o da Recep Tayyip Erdoğan. Parti onun partisi. İki, üç, dört numara yok, Erdoğan var. Bir de çok, çok gerilerde bir yerlerde muhtemelen damadı var…
ERDOĞANIN 180 DERECE FİKİR DEĞİŞTİRMEDİĞİ KONU KALMADI
Peki bugünün AKP’si siyaset yelpazesinin neresinde yer alıyor?
Tüm refleksleri Erdoğan’ın ikbaline göre şekillenen AKPyi siyasi yelpazenin herhangi bir yerine oturtabilmek çok zor. Erdoğan’ın Kürt meselesinden AB ile ilişkilere, demokrasiden sivil asker ilişkilerine, Ergenekon davalarından cemaat ile ilişkilerine varıncaya kadar 180 derece fikir değiştirmediği bir konu kalmadı.
Erdoğan’ın tek değişmeyeni, düşmanla mücadele etme stratejisidir. Önce askeri vesayete karşı ülkeyi kutuplaştırıyordu. Sonra CHP dedi, cemaat dedi, Kürtler dedi. Bulamadığında meçhul faiz lobisi, dış güçler dedi. Özetle Erdoğan’ın biriyle kavga etmek dışında bir duruşu yok.
Analizinizde Babacan’ın Erdoğan sonrası Türkiye’de kilit aktör olabileceği öngörüsünde bulunuyorsunuz, bunu “Avrupa için iyi haber” olarak nitelendiriyorsunuz? Niçin?
Milliyetçi muhafazakâr duruşu çok baskın olan Davutoğlu, Erdoğan’ı çok andıran, kavgacı, din ve millet üzerinden söylem geliştiren, düşman bulan bir lider. Seçmen Erdoğan’ı bırakıp neden Davutoğlu’na yönelsin?
BABACAN KİMLİK POLİTİKALARI YERİNE HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ DİYOR
Babacan ise anti-Erdoğan. Kimlik politikaları yerine ekonomi, iyi yönetim, hukukun üstünlüğü gibi kavramlar üzerinden söylem geliştiren ve merkezde yer alan bir figür. Bu kavramlarla Türkiye’de siyaset yapmak, hele de bu kutuplaşmış ortamda çok zor. Ancak burada bir potansiyel de var.
Erdoğan’ın bu kavgacı tutumundan artık AKP seçmeni dahil, Türkiye’de büyük bir kesim çok yoruldu. Yaklaşık 20 yıl boyunca sürekli hayati tehlike içerisinde yaşadığına inanmak, sürekli düşmanlarla kuşatılan bir siyaset zihniyeti herkesi yordu.
Kutuplaştırıcı, kavgacı siyasetin antitezi olarak Babacan, Erdoğan sonrası döneme geçişte, uzlaştırıcı bir rol oynayarak, kavganın geride bırakılmasını sağlayabilir. Aynı şey Avrupa ile ilişkilerde de geçerli.
Türkiye için böyle bir uzlaştırıcı figür başka bir siyasi partiden de çıkamaz mı?
AKPye destekleyen yüzde 40, yüzde 50’lik kitlenin bir kısmı artık bu partiye kerhen, kazanımlarını kaybetme korkusu sebebiyle oy veriyor. Bir ülkede gönülden ve isteyerek değil de korkuyla oy veriliyorsa o toplumlar sağlıklı toplumlar değildir zaten.
HEM CHP TABANINI RAHATSIZ ETMEYECEK HEM DE MUHAFAZAKÂRLARA GÜVEN VERECEK
Bu Türkiye’de aslında her iki taraf için geçerli. AKP seçmeni, hukuki, ekonomik ve siyasi kazanımlarının tehdit altında olmayacağına inanmadığı ve menfaatlerinin korunacağı hissine kavuşmadığı müddetçe, Türkiye sakin bir ülke olamayacak.
CHP’nin en büyük açmazı bu güveni verememek. Ekrem İmamoğlu bu güveni nispeten hissettirdiği için daha başarılı oldu. Bu güveni daha güçlü bir şekilde verebilecek isim Babacan olabilir.
Türkiye’de hem CHP tabanını tedirgin etmeyecek hem de muhafazakârlara güven verebilecek kaç isim var? Eğer Babacan bunu yapabilirse Türkiye’de toplumsal barışın sağlanmasına dönük ilk adım da atılmış olunur.
Peki Davutoğlu ya da Babacan liderliğindeki bu iki parti muhalefet ile ittifaka gider mi? Seçim döneminde nasıl konumlanır?
Davutoğlu’nun ideolojik ağırlığı, seküler partilerle ittifaka girmesine mani olabilir. Merkezde siyaset yürüten, olabildiğince sivri uçları törpüleyen Babacan resmi bir ittifaka girmeyecek olsa bile en geç cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turunda fiilen bir ittifaka girecektir.
CHP-DEVA seçim ittifakı, bir sonraki seçimlerde Türkiye’de yeni bir dönemin başlangıcı olabilir.
Analizinizde son seçim sonuçlarında bir hayli tartışılan “Kürt oylarına” da değiniyor, Babacan’ın Kürt seçmenler arasında popülaritesinin yüksek olduğuna işaret ediyorsunuz. Bunu açar mısınız?
Türkiye’deki Kürt oyları, AKP ve Halkların Demokratik Parti (HDP) arasında ikiye bölünmüş durumda. AKP’nin Kürt seçmeni çok rahatsız. İstanbul seçimlerinde AKP’nin en çok oyunun düştüğü ya da sandığa gidilmeyen yerler, Kürtlerin yoğunluklu oldukları ilçeler.
KÜRT SEÇMEN AHMET DAVUTOĞLUNU DESTEKLEMEYECEK
Davutoğlu’nun hiçbir şansı yok çünkü aşırı milliyetçi söylem benimsenmesi, barış sürecinin bozulması, 7 Haziran sonrası Güneydoğu’da çok sayıda sivil ölümlere yol açan operasyonların başlaması onun başbakanlığı döneminde oldu.
2015’ten sonra parti üyesi olmaya devam etmekle, fiilen partiden dışlanmış olan Babacan daha avantajlı konumda. Beşir Atalay gibi AKP’li Kürt seçmende karşılığı olan, barış sürecinde rol oynamış olan isimlerin DEVA’yı destekliyor olmaları bu partiyi avantajlı konuma getiriyor.
AKP lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğanın DEVA Partisi lideri Ali Babacanın önünü kesmek için muhalefeti kriminalize etmeye çalıştığı belirtiliyor.
Yeniden alevlenen baskın seçim tartışmalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
2023’den önce seçime gidilmesinin ancak iki sebebi olabilir. Ya ülke derin bir kriz sebebiyle yönetilemez hale gelir ve artık koltuğu bırakıp kaçmak anlamına gelecek bir şekilde seçime gidilir. Ya da hükûmet kendini çok avantajlı hissedip, kazanacağını düşünerek seçime gider.
ERDOĞAN ERKEN SEÇİM İÇİN FIRSAT KOLLUYOR
Şu anda iki durum da yok. Ancak çok olağan dışı, şu anda öngöremediğimiz bir gelişme olursa o ayrı tabii. Zaten Erdoğan’ın imkân ve zamanı kolladığı, yakaladığı takdirde de baskın seçime gitmek isteyeceği açık.
Gündemde seçim olmamasına rağmen şimdiden siyasette çok sert rüzgârlar esiyor. Erdoğan ve Bahçeli, hem CHP hem de Babacan ve Davutoğlu liderliğindeki yeni partilere “terör örgütleriyle ittifak” suçlamaları yöneltiyor. Bu söylemler HDP için olduğu gibi fiili baskıya dönüşür mü?
Erdoğan, son beş yıldır rakiplerinin ne kadar terörist ne kadar hain olduklarından bahsediyor. Bunun işe yaramadığını son yerel seçimlerde gördük.
Meral Akşener’e çok sık yaptıkları gibi, toplantı sırasında elektrikleri kesme ya da miting engelleme, parti binası kapatma gibi çocukça ve hayli çirkin fiili baskılara girişilirse bu Babacan ve Davutoğlu’nun görünürlüklerini artırabilir.
Beğenelim, beğenmeyelim Erdoğan’ın HDP’yi kriminalize etmesinin, milliyetçi muhafazakâr Anadolu seçmeninde bir karşılığı var. Ancak Ali Babacan ya da Davutoğlu’nu kriminalize etmenin hiçbir karşılığı yok…
Kimi uluslararası gözlemciler Erdoğan’ın seçimleri kaybetse bile iktidarı bırakmak istemeyeceğini kaydediyor. Bu endişeleri paylaşıyor musunuz?
Erdoğan gitmemek için elinden gelini yapacaktır. Erdoğan çok az bir farkla kaybederse, “seçim gayri meşru” gibi bir gerekçeler öne sürerek gitmeyebilir, ancak daha büyük bir farkla yenilirse kalmakta ısrar edemez.
Erdoğan’ın Türkiye’yi, Baas rejimine dönüştürecek gücü yok. Bunu 31 Mart 2019 Mahalli İdareler Genel Seçiminin sonuçlarında gördük.
