İnsan Hakları Derneği (İHD), Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD), Med Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Hukuki ve Dayanışma Dernekleri Federasyonu (MED TUHAD-FED) ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Kovid-19 Hapishane İzleme Haftalık Bülteni’ni hazırladı. Her hafta hazırlanacak olan Bültenin, ilkinde cezaevindeki sorunların tespiti ve çözüm önerileri yer aldı. Bülten, cezaevlerine yapılan ziyaret, tutuklulardan gelen mektup ve fakslar ile tutuklu yakınlarının aktarımlarıyla hazırlandı.
AFYONKARAHİSAR 1 NO’LU T TİPİ CEZAEVİ
Bültende yer alan cezaevinde yaşanan sorunlardan öne çıkanlar şöyle: “Cezaevi girişinde çıplak arama dayatıldığı, kabul etmeyenlere iletişim cezası verildiği ve kapalı görüşmeler için götürülen telefon yerlerinde hijyene dair önlemler alınmadığı, gardiyanların eldiven takmadığı bilgisi aktarıldı.
ALANYA L TİPİ CEZAEVİ
Temizlik ve dezenfekte malzemesi sıkıntıları yaşanıyor. Temizlik ürünleri kantinde satılmıyor ve virüs önlemleri kapsamında havalandırmaya çıkarmalar yasaklandı.
ŞAKRAN 1 NO’LU T TİPİ KAPALI CEZAEVİ
Temizlik malzemeleri verilmiyor, tutuklular temizlik ürünleri ve temiz suyu kantinden karşılıyor. Belirsiz aralıklarla ateş ölçümleri yapıldığı ancak sıcak suya erişimin yetersiz olduğu, hastaneye sevk edilen kişiler için karantina odalarının hazırlandığı belirtildi.
ALİAĞA ŞAKRAN 2 ve 3 NO’LU CEZAEVİ
Maske, dezenfektan, kolonya, eldivenin cezaevi idaresi tarafından verilmediği ve kantinde fiyatların yüksek olduğu ve koğuşlarda 21 kişinin kaldığı belirtildi.
ANTALYA L TİPİ CEZAEVİ
Tutuklu ve hükümlülere maske ve eldiven verilmediği, ciddi bir hijyen önlemi alınmadığı doktor ve gardiyanların maske ve eldiven taktığı ifade edildi.
BAKIRKÖY KADIN CEZAEVİ
Açık ve kapalı görüşleri yanı sıra avukat görüşleri de askıya alındığı, spor ve sohbet faaliyetlerinin durdurulduğu, koğuşlarda herhangi bir dezenfektan bulunmadığı tarafımıza iletildi. Hastaneye sevk edilecek olan mahpuslara dönüşte 14 gün karantinada kalma zorunluluğu getirildiği için mahpuslar hastaneye gitmemektedir.
BANDIRMA 2 NO’LU T TİPİ KAPALI CEZAEVİ
Avukat görüşleri acil durumlarda kapalı görüş olarak yapılmakta. Salgın ülkede görülmeye başladığından bu yana koğuşların sadece 1 kere kabaca dezenfekte edildiği, koğuşların kalabalık olduğu, mahpuslara sadece sıvı el sabunu dağıtıldığı, bunun dışında dezenfektan, ıslak mendil, kolonya, eldiven gibi hijyen malzemelerinin verilmediği, haftada 2 maske verilmeye başlandığı aktarıldı. İnfaz koruma memurlarının sadece maske taktığı, mahpusların üstünü ararken hijyen kurallarına dikkat etmedikleri belirtildi.
BAYBURT M TİPİ KAPALI CEZAEVİ
Maske, eldiven ve temizlik malzemesi verilmediğini koğuşta dezenfekte etme işlemlerinin yapılmadığı, ısınma problemi olduğu ve temizlik ürünlerinin kantinde yüksek fiyatlara satıldığını hasta mahpusların hastaneye sevk edilmediği ifade edildi.
DİYARBAKIR KADIN KAPALI CEZAEVİ
Sıcak ve soğuk suyun aralıklarla kesildiği, haftada iki telefon hakkı kullanıldığını, haftada iki kere hapishanenin/koğuşların dezenfekte edildiği, personelin kendilerine dikkatli davrandığı ve temizlik malzemelerini ücretli aldıkları öğrenildi.
DİYARBAKIR 4 NO’LU T TİPİ CEZAEVİ
Kapalı görüşlerin yapıldığı kabinlerin tozlu ve kirli olduğu, gardiyanların kalabileceği yurtların henüz ayarlanmadığı ve gardiyanların evlerine gittiği belirtildi.
DÜZCE T TİPİ CEZAEVİ
Durumun kötü olduğunu, sıcak suyun ve içme suyunun temiz olarak verilmediğini, kantinden kendi aldıkları sabunun bile ellerinden alındığını, hasta kişilerin olduğunu ancak revire ya da hastaneye kaldırılmadığı aktarıldı.
EDİRNE CEZAEVİ
Salgını ülkede görülmeye başlamasından bu yana sadece infaz koruma memurlarının bulunduğu alanların dezenfekte edildiği, mahpusların kaldığı odaların dezenfekte edilmediği, temizlik malzemelerinin kısıtlı olarak verildiği ve ücret karşılığı kantinden temin edildiği, revire gitme konusunda sıkıntılar yaşandığı, kronik rahatsızlığı olan mahpusları ilaçlarının geç verildiği, hastane sevklerinin yapılmadığı, infaz koruma memurlarının hijyen koşullarına dikkat etmediği ve maskelerin göstermelik takıldığı tarafımıza iletildi.
ELBİSTAN E TİPİ KAPALI CEZAEVİ
Cezaevinde tedbirlerin alındığı, kişi başı bir eldiven ve üç maske verildiği belirtildi.
ERZURUM E TİPİ CEZAEVİ
Temizlik malzemelerinin verilmediği, baskın şeklinde aramaların devam ettiği, sağlık sorunları yaşayanların sevklerinin yapılmadığı öğrenildi.
GEBZE KADIN CEZAEVİ
İdare tarafından koğuşların yalnızca 1 kere kabaca dezenfekte edildiği, mahpuslara 1 kere temizlik malzemesi verildiği, bunun dışında temizlik ve hijyen malzemelerinin mahpuslar tarafından ücreti karşılığında kantinden temin edildiği, mahpuslar maske, eldiven gibi malzemelerin de verilmediği tarafımıza iletildi.
GİRESUN E TİPİ CEZAEVİ
Maske, eldiven ve temizlik malzemesi verilmediği, koğuşta dezenfekte etme işlemlerinin yapılmadığı, yemeklerin yenilmeyecek durumda olduğunu, gardiyanların keyfi uygulamalarına maruz kaldıkları belirtildi.
KANDIRA 1 NO’LU F TİPİ CEZAEVİ
Koğuşların dezenfekte edildiği, temizlik malzemesi olarak sadece sabun verildiği, temizlik malzemeleri ve dezenfektanın mahpuslar tarafından ücreti karşılığı kantinden temin edildiği, kalitelerinin çok kötü olduğu, alkolsüz olduğu maske, eldiven ve temizlik malzemelerinin fiyatlarının yüksek olması nedeniyle mahpusların büyük bir kısmı tarafından temin edilemediği, içme suyu ve yiyeceklerin 2 haftada 1 kantinden temin edildiği, posta dağıtımının durdurulduğu tarafımıza iletildi.
KANDIRA 2 NO’LU F TİPİ CEZAEVİ
Temizlik malzemesi olarak sadece salgının ilk zamanlarında bir kalıp sabun verildiği, temizlik ve hijyen malzemesi verilmediği, dezenfektenin mahpuslar tarafından ücret karşılığı kantinden temin edildiği, dezenfektanın çok pahalı ve kötü olduğu, kantinde eldiven satılmadığı, 1 adet maskenin ise 17 TL olduğu, bu sebeple temininin çok zor olduğu, havalandırmaların günde 2 saat açıldığı, revir ve sevklerin askıya alındığı iletildi.
KARAMAN M TİPİ CEZAEVİ
İki hafta önce bir kez koğuşların dezenfekte edildiğini, herhangi bir temizlik malzemesi verilmediği aktarıldı.
KIRIKKALE F TİPİ CEZAEVİ
Koğuşlarda arama ve baskınların devam ettiği, sık sık dezenfekte işleminin yapıldığı, yemeklerin yenilmeyecek durumdu olduğu, maskenin tanesini 3,5 TL’ye ye satın aldıklarını, hiçbir temizlik malzemesinin verilmediği belirtildi.
KIRIKLAR 1 NO’LU F TİPİ CEZAEVİ
Maske ve eldiven verilmediğini, telefona çıktıklarında maske ve eldivensiz çıkarıldıklarını, revirde diş doktorunun olmadığın, idarenin kendilerine “aileniz size maske ve eldiven gönderebilir” dediğini belirterek, ailesinden maske ve eldiven talep etmiştir.
MALTEPE 1 NO’LU L TİPİ CEZAEVİ
Cezaevinde önlemlerin alınmadığını, rutin işleyişin devam ettiğini sadece telefon görüşme sürelerinin 20 dakikaya çıktığı aktarıldı.
MALTEPE 2 NO’LU L TİPİ CEZAEVİ
Salgından bu yana bir kez koğuşların dezenfekte edildiğini, koğuşlara dezenfekte malzemesi verildiği, maske ve eldiven verilmediği belirtildi.
MANİSA T TİPİ CEZAEVİ
Temizlik malzemesi, sıvı sabun ve çamaşır suyu verildiği belirtildi.
METRİS R TİPİ VE 1 NO’LU T TİPİ CEZAEVLERİ
Avukat bekleme odasında dezenfekte malzemesi bulunmadığı, sayımların koridorda yapıldığı, infaz koruma memurlarının koğuşlara girmediği, havalandırma kapılarının ara sıra açıldığı ancak genellikle mahpusların havalandırmaya çıkmasına izin verilmediği, hapishanede sıcak suya erişimle ilgili sıkıntı olduğu, mahpusların kantinden almak istedikleri ürünlerin stokta olmadığı gerekçesiyle verilmediği tarafımıza iletildi.
MENEMEN T TİPİ CEZAEVİ
Koğuşta 25 kişi kaldıkları, ateş ölçümleri yapıldığı ancak koronavirüs testi yapılmadığı, maske ve dezenfektenin cezaevi tarafından verildiğini ancak temizlik malzemelerini kantinden ücret karşılığı aldıklarını aktardılar.
RİZE KALKANDERE L TİPİ CEZAEVİ
Ailesi ile görüşen mahpus; Kovid-19 ile ilgi hiçbir tedbir alınmadığını, koğuşta 25 kişi kaldıklarını, koğuşun ve diğer bölgelerin hiçbir şekilde dezenfekte edilmediğini, 10 günde bir kişi başına 1 tane maske verildiğini, idarenin ‘maskelerin kullanılıp yıkanıp tekrar kullanılmasını’ söylediğini, revire çıkmada ciddi sıkıntı olduğunu, bazı mahpusların hastalık belirtilerine rağmen çıkarılmadıklarını, bu süreçte çok endişeli olduklarını aktarmıştır.
SİLİVRİ CEZAEVİ
Salgınla birlikte bir kez çamaşır suyu ve sıvı sabun dağıtıldığı, bunun dışında temizlik ve hijyen malzemelerini mahpuslar tarafından ücreti karşılığında temin edildiği, eldiven, maske gibi koruyucu sağlık malzemelerinin kendilerine verilmediği, salgın sürecinde tedbir amaçlı olarak dışarıdan gelen kargoların kabul edilmeyeceğinin söylendiği, gönderilen mektupların da mahpuslara verilmediği tarafımıza iletildi.
SİLİVRİ 5 NO’LU L TİPİ CEZAEVİ
Temizlik ürünü, maske, eldiven, kolonya dağıtılmadığı, bunlar gibi temizlik ve hijyen malzemelerini mahpuslar tarafından ücreti karşılığında temin edildiği, ancak idare tarafından her koğuşa haftada yarım pet şişe kadar dezenfekten verildiği ve mahpusların temizlik yaparken bunu suya katmalarının istenildiği, salgınının ülkede görünmesinden bu yana ise idare tarafından koğuşların yalnızca 1 kere kabaca dezenfekte edildiği tarafımıza iletildi.
SİİRT E TİPİ CEZAEVİ
Dezenfekte işleminin yapılmadığı, bazen haftalık bazen ise 10-15 günlük periyotlarla temizlik yapıldığı, kronik rahatsızlığı bulunan tutuklular kaldığı, infaz koruma memurlarının sayım ve aramalar esnasında sosyal mesafe kuralına uymadıkları aktarıldı.
SİNCAN KADIN CEZAEVİ
Ailesi ile görüşen mahpus; 5 kişi kaldıklarını, 3 mahpusun hasta olduğunu, belirtilerinin koronavirüs belirtilerine benzediğini; yüksek ateş, öksürük, baş ağrısı, halsizlik gibi belirtileri olduğunu, cezaevi idaresinin ilgilenmediğini, sürekli talep etmelerine rağmen herhangi bir tıbbi müdahalenin yapılmadığını, infaz koruma memurlarının maskesiz ve eldiven takmadan gidip geldiklerini, durumdan kaynaklı kaygı duyduklarını aktarmışlardır.
ŞIRNAK T TİPİ CEZAEVİ
Bir haftadır akşam saat 18.00’den sabah saat 7.00’ye kadar koğuşlara arama adı altında baskın yapıldığı ve düzenli uyumalarına izin verilmediği aktarıldı.
TARSUS T TİPİ CEZAEVİ
Maske, eldiven ve temizlik malzemesi verilmediği, koğuşta dezenfekte etme işlemlerinin yapılmadığı belirtildi.
TEKİRDAĞ 1 NO’LU F TİPİ CEZAEVİ
Salgınla birlikte bir kez temizlik malzemesi verildiği, onun dışında mahpusların ücret karşılığı kantinden temin ettiği, infaz koruma memurlarının günlük sayımları odalara girmeden kapıdan aldığı, son süreçte baskın arama yapılmadığı, rutin aramalarda ve yemek dağıtımlarında infaz koruma memurlarının titiz davrandığı tarafımıza iletildi.
TEKİRDAĞ 2 NO’LU F TİPİ CEZAEVİ
Kolonya, ıslak mendil gibi temizlik ve hijyen malzemeleri verilmediği, kantinden sadece çamaşır suyu ve sıvı sabun temin edilebildiği, yeteri kadar temizlik malzemesi temin edilemediği, kantinden istenen birçok ürünün ise stokta bulunmadığı gerekçesiyle verilmediği, maskenin sadece odadan çıkarken verildiği öğrenildi.
DENİZLİ T TİPİ CEZAEVİ
7 kişilik koğuşta 14 kişi kalındığı, hastaneye sevk edilmedikleri, infaz memurlarının dar koğuşlarda kalabalık olarak arama yaptıkları, odaların haftada bir temizlendiği, koğuşlara sınırlı sayıda çamaşır suyu ve sabun verildiği, kantinde satılan temizlik ürünlerinin yüksek fiyatta olduğu belirtildi.
DENİZLİ D TİPİ CEZAEVİ
Temizlik malzemelerinin verildiği ve koğuşların düzenli dezenfekte edildiği öğrenildi.
TEKİRDAĞ 2 NO’LU T TİPİ CEZAEVİ
Dezenfektan ürünleri, kolonya, ıslak mendil gibi temizlik ve hijyen malzemeleri verilmediği, kantinden sadece çamaşır suyu ve sıvı sabun temin edilebildiği, yeteri kadar temizlik malzemesi temin edilemediği, kantinden istenen birçok ürünün ise stokta bulunmadığı gerekçesiyle verilmediği, infaz koruma memurlarının eldiven ve maske taktığı ve sosyal mesafe konusuna dikkat ettikleri belirtildi.
TRABZON BEŞİKDÜZÜ CEZAEVİ
Tek kişilik koğuşta kalan İ.Ö’nün ailesi ile yaptığı görüşmede, kendisine karşı fiziki-psikolojik işkenceler yapıldığını belirtmiştir. Gece yarıları gizli bir şekilde hücresine girip aramalar yapıldığını ve baskı altında olduğunu ailesine iletmiştir. Bu uygulamalara karşı 1 aydır açlık grevindedir. Uygulamaların devam ettiği sürece açlık grevini sürdüreceğini belirtmiştir.
URFA 1 NO’LU VE 2 NO’LU T TİPİ CEZAEVİ
Haftada bir dezenfekte işleminin yapıldığı ve mahpuslara sabun verildiği ancak dezenfektan ürünlerinin para ile satıldığı öğrenildi.
ÜMRANİYE CEZAEVİ
Salgının ülkede görülmeye başlamasından bu yana koğuşların sadece 2 kere dezenfekte edildiği, sadece çamaşır suyu verildiği, başkaca temizlik ve hijyen malzemelerinin mahpuslar tarafından ücreti karşılığı kantinden temin etmeleri gerektiği, sıcak suyun haftada 3 gün verildiği tarafımıza iletildi.
VAN’DAKİ CEZAEVLERİ
Van T Tipi, Van Yüksek Güvenlikli, Van F Tipi ve Van M Tipi Kapalı Hapishanelerde yapılan avukat görüşmelerinde; sadece maske verildiği, bunun dışında dezenfektan, eldiven, temizlik malzemesi gibi malzemelerin verilmediği, kantinde satılan maske ve temizlik malzemelerinin fiyatlarının yüksek olduğu, mahpusların dezenfektan ihtiyaçlarını kantinden kendi imkanları ile fiyatını ödemeleri durumunda dahi karşılayamadıkları öğrenildi.
Van T Tipi, Van M Tipi ve Van Yüksek Güvenlikli cezaevlerinde bütün infaz koruma memurlarının maske takmasının zorunlu kılındığı ancak ziyaret kabuldeki memurlar, x-ray cihazlarını kontrol eden askerler de dahil olmak üzere, cezaevinde görev yapan tüm personelin sürekli yan yana ve temas halinde olduğu görüldü.
ÖLÜM ORUCUNDAKİ TUTUKLULAR
İzmir Kırıklar 1 No’lu F Tipi Hapishanesinde Mustafa Koçak adil yargılanma talebiyle 293 gündür ölüm orucundadır. Av. Aytaç Ünsal Burhaniye T Tipi Hapishanesinde adalet talebiyle 78 gündür, Av. Ebru Timtik ise Silivri Kapalı Hapishanesinde 109 gündür yine adalet talebiyle ölüm orucundadır. İzmir Şakran Kadın Hapishanesinde bulunan Didem Akman ile İzmir Şakran 1 No’lu T Tipi Hapishanesinde bulunan Özgür Karakaya adalet talebiyle 61 gündür ölüm orucundadır. Ölüm orucu yapan siyasi mahpusların bir an evvel tahliye edilmesi ve ölüm orucu taleplerinin yerine getirilmesi gerekmektedir.”
ÖNERİLER
Bültende, ağır hasta tutukluların, 60 yaş üstü ile hamile ve çocuklu kadınların infazlarının ertelenmesi ve serbest bırakılması gerektiği belirtildi. Terörle Mücadele Kanunu (TMK) kapsamında tutuklanan siyasiler, gazeteciler, aktivistler ve sendikacıların da bir ön önce serbest kalması gerektiği vurgulandı.
İMRALI CEZAEVİ
Bültende, PKK lideri Abdullah Öcalan ile birlikte Ömer Hayri Konar, Veysi Aktaş ve Hami Yıldırım’ın tutulduğu İmralı Cezaevi için, şu öneride bulunuldu: “İmralı Hapishanesi de dâhil olmak üzere Türkiye’deki tüm hapishanelerde alınmış olan tedbirlerin standartlara uygun olup olmadığı konusunda, (çok ciddi sayılabilecek hak ihlalleri iddiaları olduğu gözetilerek) kamuoyunun bilgilendirilmesi için, aralarında hukukçuların, insan hakları örgütleri ve hükumet temsilcilerinin de bulunduğu bir heyetin kısa süre içerisinde oluşturularak incelemelere başlamaları gerekmektedir. Koronavirüs salgını nedeniyle aile ve avukatları ile görüşmeleri yasaklanan veya kısıtlanan tüm mahpuslara tanınmış olan 20 dakika yakınları ile telefonla görüşme hakkı, İmralı Hapishanesinde bulunan mahpuslara da sağlanmalıdır.”
İNFAZDA EŞİTLİK İLKESİ
Bültende, şu önerilere yer verildi:
* Tutuklamanın istisna olduğu gerçeğinden hareketle tüm tutukluların durumlarının dosya üzerinde incelenerek suç tipine göre değerlendirme yapıp tahliye veya ev hapsi benzeri adli kontrol tedbirlerine başvurulmasını,
* 5275 sayılı İnfaz Kanunu’nun infazda eşitlik ilkesi göz önünde bulundurularak yeniden düzenlenmesini,
* Mahpusların hak mahrumiyetine sebep olacak (şartla infaz süresinin uygulanması, görüş hakkı, sevk hakkı gibi) disiplin cezalarının uygulanmasından vazgeçilmesini savunuyoruz.
* Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; savunma hakkı göz önünde bulundurularak avukat müvekkil görüşmesinin, sadece pandemi döneminde sınırlı kalmak suretiyle, telefon görüşmesi ile sağlanmasını,
* Hapishanelerde mahpusların sağlıklarının korunabilmesi, bulundukları alan ve kendi kişisel temizliklerini sağlayabilmeleri için, acilen temizlik malzemelerinin kendilerine ücretsiz verilmesi ve parası olmayan mahpusların da temizlik ürünlerine erişimi sağlanmalıdır.
* Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; mahpusların yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenmesinin sağlanması, vitamin takviyesi yapılması,
* Sağlık Bakanlığı ve Türk Tabipleri Birliğinin önerileri ve uyarıları dikkate alınarak hapishanelerde görev yapan tüm personelin bilgilendirilmesi, atılması gerekli olan adımların ve uyulması gerekli olan kuralların belirlenmesi, mahpusların iletişim araçlarına erişimlerindeki kısıt dikkate alınarak ilgili personel tarafından bu bilgilerin paylaşılması, aynı zamanda bu bilgileri içeren broşürlerin hazırlanıp mahpuslarla paylaşılması ve telefonla görüş hakkının her mahpusa haftada en az iki kere olacak şekilde uygulanması,
* Cezaevlerinde koronavirüs salgını ile ilgili alınan/alınacak önlemler, karantina uygulamaları ile mahpusların sağlık durumları konusunda başta mahpusların aile ve avukatları olmak üzere kamuoyunun düzenli olarak bilgilendirilmesi zorunludur.”
